چرا قیمت طلا بالا نمی‌رود؟

امروزه بازار و صنعت جهانی جواهرات با توجه به حجم باالی گردش مالی و پیشرفتهای علمی و فناوری خود، بهسرعت دچار تحول و پیشرفت شده و جنبههای جدیدی را در تمامی عرصهها پیش روی مخاطبان خود قرار داده است. متأسفانه ایران در طی چندین دهه گذشته به علت برخی کاستیها و نواقص، از سیر شتابان تحوالت در صنعت جهانی جواهرات باز مانده و جایگاه تاریخی خود را بهتدریج ازدستداده است. بازار سنتی جواهرات کشور و ضعفهای مهارتی و علمی فعاالن این حوزه، در کنار خالءهای قانونی و اجرایی از عمده عوامل مؤثر بر ضعف ایجادشده در این صنعت میباشند. لذا ضروری است که با شناسایی کمبودها و تالش برای مرتفع ساختن آنها، تحولی همهجانبه و بنیادین در مقوله علم و صنعت جواهرات کشور ایجاد گردد تا با بهرهگیری از پتانسیلهای موجود، بتوان جایگاه شاخص و برازندهای را برای صنعت جواهرات کشور در عرصه بینالمللی کسب نمود و از ارزشافزوده باالی این صنعت در جهت رشد و شکوفایی اقتصاد کشور سود جست.

۱.سنتی بودن بازار جواهرات ایران

در ابتدای امر میتوان به اصلیترین معضل بازار جواهرات ایران، یعنی سنتی بودن این بازار اشاره نمود. به جرأت میتوان گفت که بخش اعظمی از بازار جواهرات ایران، چه در حوزه خریدار و چه در حوزه فروشنده، از علم روز جواهرات به دور بوده و شناخت چندانی با مبانی و اصول جواهرات ندارند و تنها بر پایه شنیدهها و دانسته های سینه به سینه و پیشین خود، به خریدوفروش و ارزیابی آیتمها اقدام مینمایند. در طی نیم قرن اخیر، تکنیکهای فرآوری، تراش و شناخت و ساخت گوهرها متحول شده و روند رشد بسیار سریعی را در این شاخه ایجاد نموده است، اما عدم آشنایی بخش بزرگی از دستاندرکاران این صنعت با علم روز جواهرات، نوعی خلاء در هماهنگی و همخوانی را بین سطح بازار داخلی و جهانی به وجود آورده. عدم شناخت باعث میشود که یکی از پایه های بنیادین این صنف، یعنی مقوله اعتماد و اطمینان، دچار تزلزل شده و آینده این صنعت را تهدید نماید. از سوی دیگر عرضه، تقاضا را ایجاد میکند. خریداران در بسیاری از شاخه های تجارت، از دانش فنی کمتری نسبت به فروشندگان و عرضه کنندگان برخوردار هستند. این امر باعث میشود تا عرضه کنندگان بتوانند با ایجاد نیازها و خواسته های جدید برای مخاطبان، جهت دهی بازار را هدایت نمایند. اما امروزه خریداران و مخاطبان به علت عدم به روز بودن عرضه کنندگان، از بخش بزرگی از واقعیات و عرصه های جدید این حوزه محروم و بی اطلاع مانده و درنتیجه جنبه های جدیدی را در پیش روی خود نمی بینند.

۲.عدم شفاف سازی صحیح در بازار

شفافیت و اطمینان در حوزه جواهرات باعث میشود تا یک بازار سالم و پویا شکل گرفته و بالنده گردد. اما این یک حقیقت است که اغلب مواقع در بازار جواهرات، بسیاری از حقایق از خریداران مخفی نگهداشته شده و گمان میرود که افزایش آگاهی، کاهش فروش را به همراه داشته و ضرر مالی ایجاد مینماید. مثال این مورد در آمریکا در سال 1997 به وقوع پیوست، در پی پخش یک مستند تلویزیونی، خریداران به یکباره با شیوهه ای بهسازی معمول در زمرد آشنا شدند که مدتها در حال انجام بوده و خریداران از وجود آن بی اطالع بوده اند. این مستند باعث شد تا اطمینان خریداران از بازار سلب شده و برای مدتها آمار فروش زمرد با افت شدید مواجه گردد. این افشاگری باعث شد تا طی چند سال و صرف زمان و هزینه بسیار، فعالان این حوزه مجدد بتوانند اعتماد از دست رفته مخاطبان را جلب نمایند. آنها با کمک مقالات، بروشورها و اطلاع رسانی در سطح کلان توانستند تا ماهیت کانی شناختی زمرد را برای مخاطبان بشکافند و ضرورت انجام برخی به سازی ها را برای بهبود کیفیت ظاهری دسته ای از نمونه ها توجیه نمایند، همین امر باعث شد تا سیاست های بخش جواهرات در آمریکا با تحول بنیادین مواجه شده و به مرحله ای برسد که امروزه، هر حقیقتی که در خصوص گوهر وجود دارد، میبایست حتماً به اطلاع خریدار رسانده شود.

۳.لزوم وجود قوانین و دستورالعمل های اجرایی و تشکیل نهادهای نظارتی و تحقیقاتی

در هر مجموعه ای با حساسیت مالی و حجم دادوستد بالا، ضرورت وجود یک قانون و شیوه نامه جامع، کامل و همچنین قوی از لحاظ ضمانت اجرایی، ضروری بوده و تشکیل نهادهای نظارتی مطلع، به روز و کارآمد را ایجاب می نماید، اینها اهرم هایی هستند که کنترل و امنیت روانی و ماهیت صنعت جواهرات را تضمین خواهند نمود و در کنار آن، مراجع تخصصی و شاخص نظارتی نیز میتوانند نحوه پیاده سازی و اجرای قوانین را رصد نموده و به اختلافات پیش آمده در این مباحث ورود نمایند. در ادامه لزوم استانداردسازی و ایجاد و تبلیغ مؤسسات تحقیقاتی در حوزه جواهرات نیز از بازوهای اجرایی مهم در این بخش به شمار میرود. با توجه به وسعت و تنوع مطالب مرتبط و پیشرفتهای موجود، خلاء ایجاد مؤسسات مدرن تحقیقاتی در بخش گوهرشناسی به شدت احساس میشود. مؤسساتی معتبر که با امکانات فوق پیشرفته و کادر مجرب بتوانند به عنوان مرجع رسمی در بخش صدور شناسنامه و یا ارزیابی و صدور گواهیهای قانونی، به فعالیت پرداخته و به یکی از ارکان خدشه ناپذیر و مورد وثوق این صنعت بدل شوند و با سازوکاری هماهنگ و یکسان در سراسر ایران، جنبه علمی و تحقیقاتی این حوزه را تضمین نمایند.

 ۴.لزوم توجه مضاعف به مقوله تراش گوهر

یکی از واقعیات بازار جواهرات ایران، ضعف شدید در حوزه تراش فست و فانتزی است. بخش اعظمی از ارزش افزوده در حوزه جواهرات در بخش تراش ایجاد میشود و میتواند ارزش نمونه ی خام را به شدت ارتقاء دهد. میزان این ارزش افزوده در بخش تراش فست و فانتزی قابل قیاس با تراش دامله نبوده و از جایگاه بسیار برتری برخوردار است. ساده بودن نسبی ابزار تراش دامله و کم هزینه بودن فرآیند آن و سبک رایج زیورآلات باعث شده تا گرایش غالب بازار به این سمت هدایت شود، اما در مورد تراش فست و فانتزی، ابزارآلات تراش، محاسبات، فرآیند پیچیده برش و کمبود اساتید متخصص و هزینه باالی آموزش باعث میگردد تا نیروی حرفه ای در این بخش به ندرت وارد شده و کمبودی جدی را در این بخش ایجاد نماید. از سوی دیگر سلیقه و ذائقه مخاطبان توسط جهت دهی بازار، محدودشده و اغلب به نمونه هایی با تراش دامله منحصر میگردد. بازارهای مهم جواهرات نیمه قیمتی ایران در کنار اماکن متبرکه و مذهبی شکل گرفته اند و سلیقه ایجادشده توسط این بازارها مسیر تحول این بخش را مشخص مینماید، لذا بخش وسیعی از گوهرها، بنا بر نیاز این بازار به سبک دامله تراش داده میشوند تا بتوانند نیاز این بازارهای مهم را تغذیه نمایند.